Niyyət ürəkdə olan bir qərar deməkdir. Əməllərin düzgünlüyü niyyətə bağlıdır və buna görə dəyərləndirilir. Hər kəs niyyətlərinə diqqət etməli. Allah Elçisi (s.ə.s) belə deyir: “Şübhəsiz, Allah sizin üzünüzə və sərvətinizə baxmaz, lakin O sizin ürəyinizə və əməllərinizə baxar.” (Muslim, Bir, 34.) Bəzən niyyət adi bir adəti ibadətə çevirə bilər. Məsələn, bir müsəlman öz ailəsinin ehtiyaclarını təmin etmək və onları İslam əxlaqı ilə böyütmək niyyəti ilə işlədiyi zaman bu, ibadət sayılır.
Bir ibadət və ya yaxşı əməl sırf Allah rizası üçün edildikdə, Allah bu əməli həm dünyada, həm də axirətdə mükafatlandırır. Amma dünya üçün işləyənlər yalnız dünyadan pay alar və axirətdə heç bir fayda əldə etməzlər.
Allahın Elçisi (s.ə.s) bu mövzuda belə bir misal verir:
“Dünyadakı insanlar dörd növə bölünür:
- Sərvət və elm verilən bir qul, Allahdan qorxar və sərvətini xeyriyyəçiliyə sərf edər. Bu qul ən yaxşı yerdədir.
- Elm verilən, amma sərvət verilməyən bir qul,belə deyər: “Əgər sərvətim olsaydı, filankəsin etdiklərini edərdim.”O, niyyətinə görə mükafat alır və sərvətini xeyriyyəçiliyə sərf edənlə eyni mükafatı qazanır.
- Allahın sərvət verdiyi, amma elm vermədiyi bir qul, sərvətini israf edər və Allahın hüquqlarını tanımaz. Bu isə acınacaqlı bir vəziyyətdir.
- Allahın nə sərvət, nə də bilik verdiyi bir qul, deyər: “Əgər sərvətim olsaydı, (pis əməllər) edərdim.” O, niyyətinə görə mükafat alır və günahı bu əməli işləyənlərlə eyni olur.” (Tirmizi, Zuhd, 2325; İbn Macə, Zühd, 21)
“Möminin niyyəti onun əməllərindən daha üstündür” (Heysəmi, I, 61) buyuran Peyğəmbər əfəndimiz niyətin önəmini başqa bir hədisində belə vurğulayır; “Səmimi niyyətlə şəhidlik istəyən biri yatağında ölsə belə, Allah onu şəhidlər arasına qəbul edər. (Muslim, Kitab əl-iməra, 156, 157)
Bir mömin pis niyyətli insanlardan uzaq durmalı və onların pis əməllərində iştirak etməməlidir, çünki pis əməllər yoluxucu xəstəlik kimidir. Allahın Elçisinin (s.ə.s) belə deyir: “Kim əməlini başqalarına göstərmək üçün edərsə, Allah onun rüsvayçılığını aşkar edər. Kim riya ilə ibadət edərsə, Allah onun riyakar olduğunu aşkar edər.” (İbn Macə, Zühd, 21)
İxlas, ürəkdə gizli olan bir duyğudur. Allahın razılığını qazanmaq üçün bütün əməlləri və sözləri təmizləmək və riyadan, təkəbbürdən uzaq durmaq deməkdir. Allah qullarından səmimi olmağı tələb edir. Allah Elçisi (s.ə.s) belə buyurub: “Dinində ixlaslı ol! Əgər bunu edərsənsə, bir neçə yaxşı əməl belə sənin qurtuluşun üçün kifayətdir.” (Hakim, IV, 341/7844)
Səmimi olan bir müsəlman, bütün əməllərini yalnız Allah üçün etməli və yalnız Allahdan yardım istəməlidir. Səmimiyyət insanı şeytanın tələlərindən qoruyur və cəhənnəm atəşindən uzaqlaşdırır.
Rəşad Manafov
