Türkiyə Cümhuriyyətinin müasir mütəfəkkiri, şair və yazıçısı Nəcib Fazil Qısakürəyin (Necip Fazıl Kısakürek) anım günüdür.
Nəcib Fazil Qısakürək 1904-cü il mayın 26-da Osmanlı imperatorluğunun İstanbul şəhərində dünyaya gəlmişdir.
Nəcib Fazilin uşaqlığı məhkəmə rəisi vəzifəsindən təqaüdə çıxmış atasına məxsus İstanbulun Çəmbərlidaş məhəlləsindəki evində keçmişdir. İbtidai və orta təhsilini Amerikan və Fransiz kollecləri ilə “Bəhriyyə” məktəbində (Hərbi Dəniz Litseyi) almışdır. Onun litseydəki müəllimləri arasında dövrün məşhur adamlarından olan Yəhya Kamal, Əhməd Həmdi (Aksəki), İbrahim Askı kimi söz ustadları var idi. N.F.Qısakürək İstanbul Universitetinin ədəbiyyat fakültəsinin fəlsəfə bölümünü bitirdikdən (1924) sonra Fransaya göndərilmiş, Sorbonna universitetinin fəlsəfə fakültəsində təhsil almışdır (1924-25).
Türkiyəyə qayıdandan sonra “Hollandiya”, “Osmanlı” və “İş” banklarında müfəttiş və mühasibat şöbəsinin müdiri vəzifələrində işləmişdir. (1928-1939). Sonra “Fransız okulu”nda, “Robert kolleci”ndə, İstanbul Gözəl Sənətlər Akademiyasında, Ankara Dövlət Konservatoriyasında, Ankara Universitetinin dil və tarix-coğrafiya fakültəsində müəllimlik etmişdir (1939-1943).
Yaradıcılığı
Şairliyə 17 yaşında ikən, anasının arzusu ilə başlamış, ilk şerlərini “Yeni Məcmuə”də dərc etdirmişdir (1922). “Yeni Məcmuə” və “Yeni həyat ” jurnallarında dərc olunan şeirləri ilə ictimaiyyətın diqqətini cəlb etmiş və ona qarşı böyük maraq oyanmışdır.
Parisdən qayıtdıqdan sonra nəşr etdirdiyi “Hörümçək toru” (1925) və “Səkilər” (Kaldırımlar) (bu şeri çox məşhur olduğu üçün ona bəzən “Səkilər şairi” (türkcə “Kaldırımlar şairi”) də deyirlər) (1928) adlı şeir kitabları onu çox gənc yaşda dünyaya tanıdır. Hələ otuz yaşı tamam olmamış nəşr etdirdiyi “Mən və ötəsi” (1932) kitabı ilə isə bu şöhrəti daha da artır.
Şöhrətinin zirvəsində ikən fəlsəfi axtarışlarını davam etdirib içində yeni bir dövrün doğum sancısını hiss edən Nəcib Fazıl üçün 1934 ili həqiqətən də həyatının yeni bir dövrünə başlanğıc olar. Dərbədər həyatının ən tünd rəngiylə yaşadığı günlərdə Beyoğlu Ağa Məscidində vəz verməkdə olan Abdülhakim Arvasi ilə tanış olar və bir daha ondan qopa bilməz.
Nəcib Fazılın az qala bütünündə üstün bir əxlaq fəlsəfəsinin müdafiə olunduğu teatr əsərlərini bir-biri ardına ədəbiyyatımıza qazandırması bu dövrə rast gələr. Toxum, Pul, Bir Adam Yaratmaq kimi piesləri böyük əlaqə görər. Bu əsərlərdən Bir Adam Yaratmaq, Türk teatrının ən güclü oyunlarındandır.
Nəcib Fazılın şairliyi və oyun yazıçılığı qədər əhəmiyyətli istiqaməti, çıxardığı jurnallarla düşüncə həyatımıza qatdığı zənginlik və bu jurnallarda çıxan yazılarla davam etdirdiyi mübarizədir. Həftəlik Ağac jurnalı (1936,17 ədəd) dövrün məşhur ədəbiyyatçılarının toplandığı bir məktəb olmuşdur. Böyük Şərq (Büyük Doğu) jurnalında çıxan yazılarıyla İsmət Paşa və tək partiya (CHP) rəhbərliyinə şiddətli bir müxalifət davam etdirməsi nəticəsinde haqqında açılan çox sayda iddiada yüzlərlə il həbsi istəndi. 163. maddəyə zidd olan yazıları və bəzən də tapılan bəhanələrlə bir neçə ildə bir həbsə məhkum oldu. Cinnət Mustatili adlı əsərində həbsxana xatirələri yer alır.
Tez-tez bağlanılan və müxtəlif bəhanələrlə yığdırılan Böyük Şərqin çıxmadığı müddətlərdə gündəlik lətifə və müxtəlif yazılarını Yeni İstanbul, Son Məktub, Babıalide Səhər, Bu gün, Milli Qəzet, Hər gün və Tərcüməçi qəzetlərində nümayiş olundu. Böyük Şərqdə çıxan yazılarında öz imzası xaricində Adıdeğmez, Mürid, Əhməd Abdülbaki kimi təxəllüslərden istifadə etdi. 1962-ci ildən etibarən də az qala bütün Anadolu şəhərlərində verdiyi konferanslarla böyük əlaqə yığdı. Başda İdeoloqa Hörgüsü (1959) olmaq üzrə düşüncə əsərləriylə mədəniyyət həyatımıza verdiyi böyük xidmət, digər bütün istiqamətlərini belə geridə buraxacaq üstünlükdədir.
1975-ci ildə onun anadan olmasının 50 illiyi Türkiyə Böyük Millət Məclisində qeyd edilir. Nəcib Fazil 1980-ci ildə Mədəniyyət Nazirliyinin “Böyük Mükafat”ına, “İman və İslam atlası” adlı əsərinə görə fikir əsəri kimi “Milli Kültür Vəqfi mükafatı”na (1981), Türkiyə Yazıçılar Birliyinin “Ali Xidmət mükafatı”na (1982) layiq görülmüşdür. Türk Ədəbiyyatı Vəqfi tərəfindən 1980-ci ildə “Sultan-üs Şüara” (Şairlər Sultanı) Fəxri adını almışdır. Əsərlərinin bir qismi Azərbaycanda da nəşr edilmişdir.
Nəcib Fazıl Kısakürək, 1983-cü ilin (doğulduğu gün olan) 25 mayında vəfat etdi.
